روش کار کلرزن نمکی

اساس عملکرد کلرزن‌های نمکی را الکترولیز نمک (نمک دریا، نمک بدون ید)  تشکیل می‌دهد. ذرات و اتم‌های نمک (NaCl) طی فرآیند الکترولیز، به دو اتم اسید هیپوکلریک و هیپو کلریت سدیم تقسیم می‌شوند.
تا اینجای کار تنها یک عمل معمول شیمیایی یعنی تجزیه اتم نمک صورت گرفته است! اما نکته جالب این است که اسید هیپوکلریک نقش اکسیدکننده را بر عهده دارد و هیپو کلریت سدیم نیز به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده قوی شناخته می‌شود.
تولید این دو ماده به تولید کلر آزاد که قاعدتا باید توسط کلرزن‌های خطی – که به طرق مختلف از جمله In Line، Off Line و به صورت بای‌پس نصب می‌شوند – تزریق ‌شود، کمک شایانی می‌کند.

در اینجا شاید این سوال برای مخاطبان به وجود بیاید که اگر تزریق کلر به طور مستقیم توسط کلرزن نمکی صورت نمی‌گیرد، پس نقش این دستگاه “دقیقا” چیست؟!

نقش کلرزن نمکی در به تعادل رساندن میزان کلر یک استخر

همان طور که گفته شد روش کار کلرزن‌های نمکی به این صورت است که توسط پروسه الکترولیز به متعادل شدن میزان کلر آب کمک می‌کنند.
در واقع از این دستگاه‌ها نمی‌توان در استخرهایی که آب آنها فاقد کلر است، استفاده نمود! به بیان ساده‌تر، کلر از قبل باید به استخر تزریق شده باشد و سپس با استفاده از کلرزن نمکی میزان و مقدار آن را افزایش داد.

دستور العمل افزودن نمک به آب استخر برای استفاده از کلرزن نمکی

به طور کلی کلرزن نمکی با استفاده از فرایند الکترولیز و عبور محلول سدیم کلرید (نمک) از سلول الکترولیتی (در نتیجه پروسه تجزیه شیمیایی) باعث می‌شود تا نمک محلول در آب به گاز کلر و در ادامه به کلر مایع مناسب برای ضدعفونی کردن آب استخر(هیپوکلریت سدیم) تبدیل شود. برای این منظور باید به میزان مناسب به آب استخر نمک دریا یا بدون ید اضافه کرد.
برای کارکرد مناسب کلرزن‌های نمکی باید به ازای هر لیتر از آب استخر سرپوشیده 4 گرم و به ازای هر لیتر از آب استخر روباز 5 گرم نمک دریا یا بدون ید در آب حل شود تا عملیات تبدیل نمک به کلر توسط دستگاه کلرزن نمکی به درستی صورت پذیرد.

اما چرا باید مقدار کلر موجود در آب استخر و جکوزی را افزایش داد؟!

تزریق کلر در آب استخر و جکوزی به روش‌های معمول، باعث می‌شود دو ماده کلر آزاد و کلر ترکیبی توأمان وارد آب شوند.
کلر آزاد دقیقا همان ماده‌ای است که برای ضدعفونی کردن و از بین بردن میکروارگانیزم‌های موجود در آب استخر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما کلر ترکیبی ماده‌ای است که در ترکیب با مواد شیمیایی دیگر می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

استخر محل ورود و خروج شناگران است و یکی از موادی که در فرایند تعریق و حتی ادرار شناگران به آب وارد می‌شود، “آمونیاک” است.
بخشی از کلر تزریق شده که تشکیل اتم‌های کلر ترکیبی را داده است در ترکیب با آمونیاک، تولید ماده‌ای سمی به نام “کلرامین” می‌کند. کلرامین باعث تشدید بوی تند کلر و آمونیاک و متعاقبا ایجاد سوزش چشم و خارش پوست شناگران می‌شود.

در واقع می‌توان این طور نتیجه گیری کرد که هرگاه کلرامین آب استخر و جکوزی زیاد می‌شود، مشخصا میزان کلر آزاد آب به شدت کاهش یافته است.

در این مرحله باید “شوک کلر” صورت بگیرد.

شوک کلر چیست و کلرزن نمکی چه کمکی به این فرآیند می‌کند؟

شوک کلر فرآیندی است که طی آن 5 تا 10 برابر میزان کلر عادی به آب استخر تزریق می‌شود. بدیهی است که این عمل باید در زمان تعطیلی استخر صورت بگیرد و پس از 24 ساعت با راه‌اندازی سیستم تصفیه و فیلتراسیون استخر، مقدار کلر مورد نظر به سطح مطلوب برسد.
بعد از ثبات میزان کلر در آب استخر، باید به طور پیوسته و منظم از کلرزن نمکی استفاده کرد تا این مقدار را همواره ثابت نگاه دارد و از افزایش کلرامین در آب، جلوگیری کند.

نکات مهم در استفاده از کلرزن نمکی:

حتی زمانی که به طور مداوم و منظم از کلرزن نمکی استفاده می‌کنیم نیز باید پارامترهای شیمیایی و متعادل کننده آب استخر را چک و بررسی نماییم.
در موارد متعددی مشاهده شده که پس از شوک کلر و استفاده منظم از کلرزن نمکی، میزان کلر آزاد آب استخر کاهش پیدا کرده است.

در چنین شرایطی باید میزان نمک در آب استخر را بررسی کرد و از متعادل بودن مقدار آن اطمینان حاصل کرد؛ ضمن اینکه باید به دنبال دلایل کاهش کلر آب بود.
مثلا چرایی افزایش آمونیاک در آب و عدم وجود کلر آزاد کافی باید مورد بررسی قرار گیرد؛ گاهی اوقات تابش نور مستقیم خورشید به آب (مشخصا در استخرهای روباز) امکان کاهش کلر آب استخر را فراهم می‌کند.

با تمام این تفاصیل، میزان نمک آب استخر نیز باید همواره چک شود؛ در صورت مشاهده کاهش در مقدار نمک، باید دلیل یا دلایل وقوع آن را کشف کرد.
سرریز آب استخر، بک‌واش فیلتر شنی و حتی رقیق شدن آب استخر بر اثر باران‌های فصلی (مشخصا در استخرهای روباز) می‌توانند باعث کاهش مقدار نمک شوند.

ساختمان کلرزن نمکی و قطعه‌ای به نام “سل”

در کلرزن‌های نمکی قطعه‌ای کاربردی وجود دارد که به سل معروف است. این قطعه از دو صفحه موازی با جنس تیتانیوم ساخته شده که رویه این صفحات با روتینیوم و گاهی هم با ایریدیوم پوشانده شده است.
در واقع کل پروسه الکترولیز توسط کلرزن نمکی توسط سل و مشخصا این دو صفحه صورت می‌گیرد. در نسل‌های قدیمی‌تر کلرزن‌های نمکی، به جای سل، از صفحات سوراخ دار استفاده می‌شد.

فرآیند الکترولیز، باعث جذب یون‌های کلسیم، منیزیم و سایر املاح به سطح فلزی سل می‌شود. بدیهی است که سطح فلزی این صفحات باید – تقریبا – هر سه ماه یک بار (با به طور تقریبی پس از 500 بار استفاده) مورد شستشو قرار بگیرند.
برای شستشو و نظافت سل، باید از اسید کلریدریک با نسبت 1 به 15 (نسبت اسید به آب) استفاده کرد. در صورتی که این شستشو و سرویس در زمان مناسب انجام نشود، از میزان کارآیی کلرزن نمکی کاسته می‌شود.

در پاره‌ای از اوقات این رسوبات به حدی اخلال ایجاد می‌کنند که شاید بالاجبار باید دستگاه را خراب شده فرض کرد و یا حداقل قطعاتی از آن را تعویض نمود.
در حالت خوش بینانه اگر این رسوبات باعث خرابی کلرزن نشوند، باید با اسیدی قوی‌تر از اسید کلریدریک، آنها را از بین برد که این امر باعث کاهش کارآیی سل کلرزن می‌شود.

به طور معمول، رسوب در صفحه کاتد (با بار مثبت) سل کلرزن ایجاد می‌شود. در کلرزن‎‌های نسل جدید، شاهد تغییر متناوب بار الکتریکی در صفحات هستیم که این امر سبب می‌شود رطوبات باقی مانده با تغییر مداوم بار الکتریکی تا حد زیادی در آب حل شوند.
به همین دلیل تعداد دفعاتی که کلرزن‌های جدید باید مورد سرویس قرار بگیرند، کاهش می‌یابد، اما این مسأله هرگز به معنای عدم نیاز کلرزن نمکی به سرویس و نگهداری نیست!