فیلترهای تصفیه را بهتر بشناسید
فیلترهای تصفیه یا فیلتراسیون آب استخر، در کنار پمپ تصفیه استخر، از مهمترین و الزامیترین تجهیزات استخری به شمار میآیند. تجهیزاتی که در قالب انواع و ظرفیتهای مختلف و با متریال ساخت متفاوت به بازار عرضه میشوند و در این مبحث به معرفی و بررسی اجمالی آنها خواهیم پرداخت.
در ابتدای این مبحث بیراه نیست کمی بیشتر در مورد فرآیند فیلتراسیون بدانیم؛ فیلتراسیون آب فرآبندی فیزیکی است که طی آن ذرات آلاینده، میکروارگانیزمها، ذرات معلق و بسیاری از ناخالصیهای موجود در آب گرفته شده و آب تصفیه شده به کاسه استخر باز گردانده میشود.
البته رسیدن به چنین درصد فیلتراسیونی به عوامل متعددی مثل کارکرد ایدهآل کل تجهیزات تصفیه بستگی دارد.
انواع فیلترهای تصفیه
فیلترهای تصفیه آب استخر، بر اساس ظرفیت آبدهی، نوع کاربرد (استفاده در استخر و جکوزی یا تصفیه آب مصرفی ساختمان)، حجم استخر و میزان هزینهای که مشتریان و صاحبان استخر در نظر میگیرند، به انواع گوناگون تقسیم میشوند:
- فیلتر شنی
- فیلتر کارتریجی
- فیلتر دیاتومه
- فیلتر کربن اکتیو
فیلتر شنی
فیلتر شنی ارزانترین و متداولترین نوع فیلتر تصفیه آب استخر و جکوزی است و استفاده از آن سابقه طولانی دارد.
مدیای تصفیه در این نوع فیلتر استخری، شن (یا ماسه ریز) و یا سیلیس شیشهای (خرده کوارتز) است (در مورد انواع مدیای تصفیه در ادامه به تفصیل توضیح داده خواهد شد).
با اینکه فیلترهای شنی هم به شکل عمودی و هم به شکل افقی قابل ارائه هستند، جهت جریان آب در آنها، هنگام تصفیه، از بالا به پایین و هنگام بکواش از پایین به بالاست و این رویه در تمامی مدلهای فیلتر شنی صدق میکند.
فرآیند تفکیک آلایندههای موجود در آب استخر توسط فیلتر شنی بدین صورت است که ذرات جامد معلق در آب در فواصل کوچک بین ذرات شن (یا سیلیس) به دام میافتند و مواد ژلاتینی و ذرات لیپید (چربیها) نیز به دانههای ریز شن میچسبند.
به همین علت، برای بالابردن آبدهی این فیلترهای تصفیه، از مواد منعقدکننده مثل سولفات آلومینیوم یا پتاسیم آلوم استفاده میکنند.
عملکرد فیلترهای شنی با اضافه شدن منعقدکنندهها در راستای جدا کردن ذرات معلق ریز و انواع باکتریهای آلاینده، تأثیر مثبتی مییابد.
نحوه کارکرد فیلتر شنی
فیلترهای شنی برای بهبود عملکرد و البته اعمال تنظیمات مختلف، از یک شیر چندراهه (عمدتا ششراهه) بهره میبرند که با استفاده از این شیرها، قادرند امکانات بیشتری به اپراتور جهت تصفیه بهتر و موثرتر آب استخر و جکوزی بدهند.
آب از طریق شیر ششراهه وارد این فیلترها میشود و با عبور از مخزن شن یا سیلیس، ذرات آلاینده ریز از آن جدا میشود. پس از تصفیه، آب مجددا وارد شیر شده و به نازلهای دهش استخر هدایت میشود.
همانطور که از نام این تجهیزات پیداست، مخزن شن یا سیلیس تعبیه شده در این فیلترها، که گنجایش آنها بر اساس ظرفیت آبدهی فیلتر متغیر است، جایی است که انواع ریز آلاینده موجود در استخر تا اندازه 3 میکرون، در آن به دام میافتند.
انواع فیلتر شنی بر اساس متریال ساخت
- فیلتر شنی فایبرگلاس و FRP
- فیلتر شنی استیل
- فیلتر شنی فلزی و گالوانیزه
در بخشهای مربوط به هریک از موارد ذکرشده، مفصلا به کارکرد و ویژگیهای آنها پرداخته خواهد شد.
مزایا و معایب فیلتر شنی
از مزایای فیلترهای شنی استخر میتوان به طول عمر و دوام بالا در عین بینیازی به تعمیر و نگهداری مرتب، رواج چشمگیر در بازار، تنوع در جنس، برند، ظرفیت و البته مدیا یا سیلیس آنها اشاره نمود که قیمت بسیار مناسبی دارند و همچنین به راحتی در دسترس و در انواع مختلف تولید و عرضه شدهاند.
با وجود مزایای متعدد فیلتر شنی، شاید بتوان تنها عیب آن را قدرت تصفیه کمتر در مقایسه با دو نوع فیلتر دیگر (دیاتومه و کارتریجی) در نظر گرفت.
شیر چندراهه فیلتر شنی
همانطور که گفته شد شیرهای چندراهه، ابزار کنترل و تنظیم عملکرد فیلترهای شنی در مقاطع مختلف هستند. با اینکه انوع شیرهای دوحالته، چهارحالته و ششحالته در بازار موجود هستند، اما در این مبحث به معرفی شیر ششراهه یا ششحالته خواهیم پرداخت تا شما عزیزان با تمامی حالات موجود یک شیر چندراهه آشنا شوید:
حالت فیلتر (Filter)
نحوه هدایت آب استخر: آب استخر ← پمپ تصفیه استخر ← گذر از فیلتر شنی و دانههای شن (یا سیلیس) ← بازگشت به کاسه استخر پس از فرایند تصفیه
عمومیترین حالت شیر چندراهه حالت فیلتر است که معمولا در 90 درصد اوقات، شیر چندراهه در این حالت قرار دارد.
حالت بکواش (Backwash)
نحوه هدایت آب استخر: آب استخر ← پمپ تصفیه استخر ← گذر از فیلتر ← ورود به فاضلاب
از این حالت برای تمیز کردن آلودگیهای داخل فیلتر استفاده میشود؛ همچنین بهتر است بدانید که بکواش زمانی انجام میشود که فشار فیلتر 0.7 bar از نرخ فشار نرمال بالاتر باشد.
حالت شستشو (Rinse)
نحوه هدایت آب استخر: آب استخر ← پمپ تصفیه استخر ← گذر از فیلتر ← آبکشی سیلیس یا شن داخل مخزن ← ورود به فاضلاب
حالت Rinse دقیقا بعد از بکواش فیلتر انتخاب میشود. با استفاده از این حالت، از پاکیزگی کامل فیلتر شنی اطمینان مییابیم.
حالت فاضلاب (Waste)
نحوه هدایت آب استخر: آب استخر ← پمپ تصفیه استخر ← ورود مستقیم به فاضلاب (عدم ورود به فیلتر)
تنها برای تخلیه مستقیم آلایندههای موجود در آب استخر به فاضلاب، از این حالت استفاده میکنیم.
معمولا حالت Waste در ابتدای فصل بهار یعنی فضل بازگشایی استخر مورد استفاده قرار میگیرد، چرا که در این مقطع از سال، میزان آلودگی آب بالا بوده و حالت Filter جوابگوی تصفیه کردن این حجم از آب کثیف نیست.
حالت بازگردش (Recirculate)
نحوه هدایت آب استخر: آب استخر ← پمپ استخری ← شیر ششراهه ← بازگشت آب به استخر (عدم ورود اب به فیلتر)
این حالت زمانی به کار میرود که برای ضدعفونی کردن آب استخر از مواد گندزدای گران قیمت مثل فلوک استفاده میشود و با عبور این مواد از فیلتر از تأثیرگذاری آنها کاسته شود.
حالت زمستان (Winter)
در حالت زمستان شیر ششراهه تمامی ورودیهای شیر بسته و به طور کامل از ورود آب به شیر جلوگیری میشود. معمولا این حالت در زمان تعطیل کردن استخر به کار برده میشود.
فیلتر دیاتومه
ژرمنها همیشه در زمینه ابداع و اختراعات تازه پیشرو بودهاند و فیلتر دیاتومه نیز یکی از اختراعات متعدد آنها در خلال جنگ جهانی دوم است!
فیلتر دیاتومه مجموعهای یکپارچه و متشکل از شبکههای فیلتر و پودر ریز سفیدرنگی به نام خاک دیاتومه (فسیل گیاهی) است. آب با گذر از شبکههای پارچه ای به داخل یک مخزن هدایت شده و سپس به صورت تصفیه شده از فیلتر خارج میشود.
سطح خارجی شبکههای پارچهای داخل این فیلتر با خاک دیاتومه یا خاک سیلیس پوشانده شده است؛ لازم به ذکر است خاک دیاتومه، پودر فسیل باقیمانده از گیاهان دریایی میکروسکوپی با پوسته سیلیسی است.
فیلترهای دیاتومه به دلیل دارا بودن ساختار اسفنجی شکل، قابلیت بالایی در فیلتراسیون آب استخر دارند و معمولا در سمت مکش پمپ نصب میشوند.
نحوه عملکرد فیلتر دیاتومه:
آب در گردش پس از ورود به فیلتر، باعث قرار گرفتن خاک دیاتومه روی المنت فیلتر( المانهای توری شکل) شده که این خاک به دلیل ریز بودن، توانایی جذب میکروارگانیزمها و باکتریها با ابعاد 3 ~ 5 میکرون (بدون افزودن مواد منعقدکننده) داراست.
شدت جریان آب عبوری از این فیلترهای تصفیه 4~2 gpm/ft2 است و جهت جریان آب در آنها از پایین به بالاست؛ جهت پایین به بالای جریان و فشار آب باعث میشود لایه رسوبی تشکیلشده روی غربال استوانهای فیلتر، در جای خود ثابت بماند و آب زلال از خروجی فیلتر به سمت استخر هدایت شود.
فیلترهای دیاتومه برای بکواش نیازی به آب اضافه ندارند و تنها با افزایش فشار میتوان رسوبات باقیمانده را از المنتها جدا نمود.
مزایا و معایب فیلتر دیاتومه:
از نظر کارآیی و کیفیت تصفیه، این نوع فیلتر نسبت به دیگر انواع فیلتر استخری، بالاترین نرخ فیلتراسیون را دارد.
اما تعداد دفعات تعمیر و نگهداری و هزینههای گزاف ناشی از سرویس و همچنین گرانتر بودن خاک دیاتومه نسبت به سیلیس، از معایب مهم این فیلتر است.
ضمن اینکه خاک دیاتومه پس از هر بار بکواش باید تعویض شود و ابتدا و انتهای هر فصل نیز، شبکههای فیلتر باید به طور مداوم تمیز شوند که این دو عامل دلیلی بر مخارج بالای فیلتر دیاتومه است.
فیلتر کارتریجی
از نظر ساختار، فیلترهای کارتریجی شامل یک مخزن هستند که در داخل آن، کارتریجهای استوانهای (تعداد 1 تا 4 عدد) شکل وجود دارند که جنس آنها از الیاف پلیاستر بوده و از نظر شکل ظاهری به فیلترهای هوای ماشین شبیه میباشند.
آب استخر با عبور از این کارتریجها تصفیه شده و مجددا به استخر باز میگردد. ضمن اینکه این فیلترها قادرند ذرات ریز موجود در آب را در استخرهای کوچک و جکوزیها، تا اندزاه 5 ~ 10 میکرون، به دام بیندازند همچنین به دلیل سبکی وزن آنها و همچنین قدرت ذرهگیری مطلوب در جاروهای نظافت استخر نیز به کار گرفته میشوند.
نکته قابل تأمل در مورد فیلتر کارتریجی این است که ساختار آن خیلی شبیه به فیلتر دیاتومه است با این تفاوت که در نوع کارتریجی، از سیلیس یا خاک دیاتومه استفاده نمیشود .
در میان سه فیلتر معرفی شده، فیلتر کارتریجی به دلیل دارا بودن کمترین شدت جریان عبوری، بیشترین سطح فیلتر را به خود اختصاص داده است.
فیلترهای کارتریجی، تجهیزاتی مناسب برای استفاده در استخرهای درمانی با حجم کم و بار زیاد استفاده میشود.
مزایا و معایب استفاده از فیلتر کارتریجی
وزن و حجم کم، نصب آسان، عدم نیاز به بکواش و کارآیی بهتر نسبت به فیلترهای شنی (به شرط تعمیر و نگهداری مناسب و منظم) از مزایای فیلتر کارتریجی است.
همچنین نیاز به تعمیر و نگهداری زیاد، تعویض چندوقت یکبار کارتریجها، آبکشی و قرار دادن آنها در محلولهای تمیزکننده گران قیمت (حداقل سالی یک بار) از معایب این فیلترهای تصفیه استخر و جکوزی است.
فیلتر کربن اکتیو
این فیلتر بر خلاف سه فیلتر استخری معرفی شده، کاربرد زیادی در تصفیه آب استخر و جکوزی ندارد و اغلب جهت تصفیه آب مصرفی ساختمانهای مسکونی و اداری مورد استفاده قرار میگیرد.
دبی عبوری از این فیلترها پایین است و معمولا در ابتدای سیستم لولهکشی آب ساختمان نصب میشوند.
عمده کاربرد این تجهیزات استفاده برای تصفیه آب مصرفی ساختمان، حوضچههای آب سرد، اکواریومهای شخصی و حوضچههای پرورش آبزی است.
انواع مدیا تصفیه:
- شن یا سیلیس معمولی
- سیلیس کریستالی
- خاک دیاتومه
- کارتریج فیلتر کارتریجی
مزایای استفاده از سیلیس کریستالی تصفیه
- سیلیس کریستالی جایگرین مناسبی برای سیلیس یا شن طبیعی است که باعث افزایش راندمان کیفیت فیلتراسیون آب استخر میشود.
- بهبود کیفیت و شرایط بهداشتی آب
- تسهیل فرآیند فیلتراسیون
- کاهش مصرف آب به میزان 35 %
- کاهش مصرف انرژی به میزان 60 % (خصوصا مصرف برق)
- کاهش مصرف مواد شیمیایی گندزدا (کل)
- استفاده مادامالعمر و طولانی مدت و همچنین عدم نیاز به تعویض
- کلوخه نشدن (پوکه نشدن، عدم چسبندگی) و کاهش افت فشار آب در داخل فیلتر
- کاهش اثرات زیست محیطی