فیلتر شنی
هرآنچه باید در مورد فیلتر شنی بدانید!
در بسیاری از متون ذکر شده پمپ استخری قلب سیستم تصفیه استخر است، با این تفسیر میتوان فیلترهای تصفیه را کلیههای فیلد فیلتراسیون در نظر گرفت.
در این میان یکی از رایجترین و شناخته شدهترین فیلترهای تصفیه، فیلتر شنی است که با استفاده از آن میتوان ذرات آلاینده، ذرات معلق، ناخالصیهای آب و حتی مقداری از باکتریهای مضر را از آب استخر جدا نمود.
عملکرد فیلتر شنی
اساس کار فیلترهای شنی تصفیه آب استخر بدین صورت است که مدیای تصفیه (شن یا ماسه ریز و یا حتی سیلیس کریستالی) داخل مخزن آن، به صورت یک فیلتر طبیعی عمل میکند و ناخالصیهای آب استخر بین ذرات مدیای تصفیه به دام میافتند.فافتند
ذرات آلاینده به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
- ذرات ریز جامد که بین دانههای شن یا سیلیس گیر میکنند و فیلتر میشوند.
- آلایندههای لزج و دارای چربی که به دانههای شن میچسبند و از خروجشان از فیلتر جلوگیری میشود.
البته در مواقع خاص، برای بهبود عملکرد این تجهیزات، میتوان از افزدونیهایی مثل سولفات آلومینیوم یا پتاسیم آلوم استفاده کرد که البته به دلیل تأثیرگذاری منفی بر PH استاندارد آب، انجام چنین روشی به صورت روتین توصیه نمیشود.
ساز و کار فیلتر شنی و انتخاب کارآییهای مختلف آن توسط مدار لولهکشی و یا شیر چندراهه مدیریت میشود؛ با استفاده از این شیر و مدار لولهکشی، میتوان فیلتر شنی را در حالتهای مختلف تنظیم کرد و کارآیی دلخواه اپراتور را بر آن اعمال نمود.
در ادامه طرز کار و حالتهای مختلف شیر چندراهه شرح داده خواهد شد.
انواع فیلتر شنی بر اساس کاربری
فیلترهای شنی تجهیزاتی مطمئن در راستای تصفیه کردن آب هستند و بر اساس کاربریهای مختلف، به دو دسته کلی تقسیم میشوند:
- فیلتر شنی فشاری (فیلترهای شنی با بازدهی بالا)
- فیلتر شنی معمولی
در کل در تمامی مباحث و مطالبی که در مورد فیلتراسیون استخر ارائه میشود، مراد از فیلتر شنی همان فیلتر شنی فشاری است.
این تجهیزات برای فیلتراسیون آب استخرها و جکوزیها مورد استفاده قرار میگیرند؛ طرز کار آنها نیز پیشتر در همین مطلب بیان شده است.
اما شاید این سوال به وجود بیاید که لقب “فشاری” چرا به انتهای عبارت فیلتر شنی اضافه شده است؟!
همانطور که ذکر شد، ناخالصیها توسط مدیای تصفیه جذب میشوند و در مرحله بعد، آب تحت تأثیر مقاومت ایجاد شده توسط دانههای شن یا سیلیس، آلایندهها را به جداره داخلی فیلتر شنی میفشارد و به دلیل همین فشار آب، به این تجهیزات فیلترهای شنی فشاری نیز گفته میشود.
فیلترهای شنی معمولی که تنها در همین جای مطلب به آنها اشاره خواهد شد، کاربردی در تصفیه آب استخر و جکوزی ندارند و عمدتا برای فیلتراسیون آب استخرهای پرورش ماهی و استخرهای تزئینی استفاده میشود.
نظافت این فیلترها طی فرایندی طبیعی صورت میگیرد و به همین دلیل، در برخی منابع به آنها فیلترهای بیولوژیکی نیز اطلاق میشود.
نحوه انتخاب و تعیین ظرفیت فیلتر شنی
ظرفیت فیلترهای شنی بر اساس سطح فیلتراسیون و شدت جریان آب عبوری از آنها محاسبه میشود؛ قبل از پرداختن کامل به این مقوله، این نکته را نیز باید یادآور شد که مقدار ناخالصیهایی که فیلتر شنی قادر به جذب آن است، به مقدار معینی از مدیای تصفیه بستگی دارد.
نکات مذکور زمانی به کار میآید که اطلاعات کاربردی استخر نظیر حجم، نوع و ظرفیت پمپ استخری مورد استفاده و مدت زمان استفاده از استخر در فصول مختلف، به دست آمده باشد.
در کل میتوان عوامل مهم انتخاب و تعیین ظرفیت فیلتر شنی را در قالب موارد زیر برشمرد:
- سطح فیلتر
- هد و دبی پمپ آب استخر و جکوزی
- حجم استخر
- تناسب با پمپ تصفیه آب استخر
- اطلاع از متریال ساخت استخر (بتن، وینیل و فایبرگلاس)
- لولهکشی و استفاده از لوله و اتصالات مناسب در احداث استخر
- فضای موجود برای نصب استخر
- میزان هزینه خرید و نصب فیلتر شنی
- بازده فیلتر (که بر اساس کیفیت ساخت فیلتر شنی توسط شرکتهای مختلف در نظر گرفته میشود)
- دوره کارکرد یا بازه زمانی بین دو دوره تمیز کردن فیلترهای شنی
چند نکته در مورد استفاده و نصب فیلتر شنی
بعد از ذکر موارد فوق، مطالعه مواردی که در ادامه قید میشود نیز میتواند در انتخاب فیلتر شنی و استفاده از آن در فیلد تصفیه آب استخر و جکوزی کارگشا باشد:
تمام گنجایش مخزن نباید با شن یا سیلیس پر شود و همیشه بین بالاترین سطح شن ذخیره شده و خروجی توزیع کننده آب، فضای کوچکی در نظر گرفته میشود که به آن “فاصله آزاد” گفته میشود و وجودش ضروری است.
لولهها و اتصالاتی که برای نصب و راهاندازی فیلترهای شنی به کار میروند، باید انعطافپذیر باشند؛ این مساله در فیلتراسیون استخرهای جدیدالاحداث و استخرهای قدیمی که تازه بازسازی شدهاند، امتیاز مثبت به حساب میآید.
نوع، ظرفیت و کارآیی پمپ استخری عامل مهمی در انتخاب فیلتر شنی استخر است. برای افزایش دوره کارکرد فیلتر، ظرفیت این دستگاه باید تا اندازهای افزایش پیدا کند که همچنان عملکرد آن با پمپ استخری سازگار باشد.
نکته مهم: در محاسبه سیستم تصفیه استخر اول ظرفیت آبدهی فیلتر متناسب با حجم کاسه انتخاب میشود و سپس متناسب با نوع فیلتر و فاصله لوله کشی پمپ تصفیه انتخاب میگردد.
انتخاب فیلتری که توان آن کمتر یا بیشتر از پمپ تصفیه استخر است نه تنها فرآیند تصفیه را بهبود نمیبخشد بلکه علاوه بر کاستن از کیفیت فیلتراسیون، صاحبان استخر را نیز دچار زیان و خسارت مالی میسازد.
بکواش فیلتر شنی استخر
فرایند بکواش (Backwash) یا پسشویی و یا شستشوی معکوس، جهت تمیز کردن و افزایش طول عمر فیلترهای شنی انجام میشود.
این پروسه توسط شیرچندراهه که خود زیرمجموعه شیرهای دَوَرانی به حساب میآید، اعمال و کنترل میشود.
بکواش فیلتر در فیلترهای شنی مجهز به گیج فشار از روی بالا آمدن مقدار فشار قابل تشخیص بوده و برای فیلترهای شنی که مجهز به گیج فشار نباشند موعد مقرری ندارد و با توجه به بار ناشی از حضور شناگران، میتوان این پروسه را به صورت هفتگی و یا حتی روزانه انجام داد.
نکته مهم در مورد پسشویی فیلترهای شنی این است که این عملیات تا زمانی که آب خروجی از فیلتر به طور کامل تمیز و زلال نشده باشد ادامه پیدا میکند.
شیرچندراهه فیلتر شنی
همانطور که گفته شد حالتهای مختلف کارکرد یک فیلتر شنی تصفیه آب استخر را میتوان با استفاده از شیرچندراهه تنظیم کرد. در نظر داشته باشید در هنگام تعویض حالت شیر چندراهه و یا شیرهای مربوط به مدار لوله کشی حتما باید پمپ تصفیه خاموش شود و اگر این کار را انجام نشود مانند این است که بدون کلاچ خودرو دنده تعویض شده و ممکن است سبب آسیب دیدن سیستم شود.
فیلترهای شنی به فراخور کاربردی که دارند با شیرهای دوراهه، چهارراهه و ششراهه ارائه میشوند و در برخی موارد نیز، این شیرها باید به صورت جداگانه خریداری شوند.
در ادامه عملکرد شیر ششراهه توضیح داده خواهد تا تمامی حالات ممکن تعبیه شده بر روی یک شیر چندراهه برای شما مخاطبان عزیز، معرفی شده باشد.
حالت فیلتر (Filter):
شیر چندراهه یا چندحالته در نود درصد اوقات، روی حالت فیلتر قرار دارد. در واقع زمانی که فیلتر شنی، وظیفه اصلی خود را یعنی تصفیه آب استخر، انجام میدهد، شیر چندراهه باید روی حالت فیلتر قرار داشته باشد.
در حالت فیلتر، آب استخر بعد از مکش توسط پمپ، به شیر منتقل شده، توسط مدیای تصفیه فیلتر شنی، عاری از آلایندهها و ذرات معلق شده و مکررا به استخر باز میگردد.
حالت بکواش (Backwash):
برای شستشوی معکوس فیلتر شنی، شیر روی حالت بکواش قرار میگیرد. در این حالت، آب استخر پس از مکش توسط پمپ تصفیه استخر، از فیلتر عبور کرده و به فاضلاب هدایت میشود.
حالت شستشو یا آبکشی (Rinse):
در راستای نظافت فیلتر شنی و بعد از انجام عمل بکواش، حتما باید شیر چندراهه را روی حالت Rinse قرار داد.
در حالت آبکشی، آب استخر وارد پمپ شده و سطح مدیای تصفیه و مخزن فیلتر شنی را آبکشی میکند و در نهایت به سمت فاضلاب روانه میشود.
تنها بعد از انجام عمل شستشو (Rinse) است که میتوان از تمیزی فیلتر شنی اطمینان حاصل کرد.
حالت فاضلاب (Waste):
هرگاه تراکم و تجمع آشغالها و آلایندههای آب استخر خیلی زیاد باشد – مثل زمان بازگشایی استخر پس از یک دوره تعطیلی طولاتی – شیر چندراهه را روی حالت فاضلاب تنظیم میکنیم.
در واقع حالت فیلتر (Filter) جوابگوی حجم زیاد چربی و آلاینده واقع در مسیر لولهکشی نیست و با کمک حالت (Waste) آب کثیف استخر بعد از مکیده شدن توسط پمپ، بدون ورود به فیلتر، به فاضلاب روانه میشود.
حالت بازگردش (Recirculate):
تنها زمانی شیر در این حالت تنظیم میشود که مواد شیمیایی ضدعفونی کننده را مستقیما به آب استخر اضافه شده باشد و کاهش کیفیت کارکرد این مواد عمدتا گران قیمت، مطلوب نباشد.
در واقع آب استخر که حاوی مواد گندزدا است، بعداز گذر از پمپ، بدون اینکه وارد فیلتر شود، مجددا به کاسه استخر باز میگردد و از تأثیر مواد شیمیایی هم کاسته نخواهد شد.
حالت زمستان (Winter یا Closed):
در حالت زمستان، تمامی ورودیهای شیر چندراهه بسته شده و استخر آماده تعطیل شدن میشود! در واقع از حالت Winter جهت جلوگیری کامل ورود آب به شیر چندراهه استفاده میشود.
یک نکته بسیار مهم در رابطه با تغییر حالات شیر ششراهه که قبلتر نیز به آن اشاره شد این است که برای هر تغییر حالتی، ابتدا باید پمپ تصفیه استخر را خاموش کرد، چرا که روشن ماندن پمپ، باعث آسیب دیدن واشرهای شیر میشود.
تمیز کردن فیلتر شنی استخر
همان گونه که ابتدای این مطلب اشاره شد، فیلترها حکم مجاری کلیوی را در استخرها دارند؛ به دلیل استفاده مکرر از مواد شیمیایی گندزدا، مخزن فیلترهای شنی در مقاطعی، تحت فشار زیادی قرار میگیرند و نتیجا بستر شن یا سیلیس در این مخازن، سخت و سفت میشود.
به همین دلیل، استفاده از سیلیس مرغوب و همچنین سرویس و نظافت فیلترهای شنی، حداقل دو بار در سال (6 ماه یک بار) باید صورت بگیرد. برای چنین کاری، باید فیلتر شنی را به طور کامل جدا کرده و به تمیز کردن آن پرداخت.
البته استفاده از سیلیس کریستالی، نه تنها مشکل کلوخه شدن را برطرف میکند بلکه نظافت و تمیزکاری فیلترهای شنی را نیز تسهیل میکند.
مراحل تمیز کردن فیلتر شنی
- پمپ را خاموش کرده و شیرچندراهه را روی حالت Backwash قرار دهید.
- پمپ استخری را روشن و در ادامه کیفیت آب خروجی از فیلتر را مشاهده کنید. پس از کسب اطمینان از شفافیت و زلالی آب استخر، پمپ را خاموش کرده و شیر چندراهه را روی حالت Rinse قرار دهید.
- جهت از بین بردن رسوبات احتمالی باقیمانده در فیلتر، پمپ را به مدت 30 ثانیه روشن کنید تا آب به گردش درآید.
- پس از پایان چرخ آبکشی یا Rinse، پمپ را خاموش کرده و شیر را روی حالت Filter فیکس کنید.
انواع فیلتر شنی از لحاظ جنس بدنه در هایپر استخر
- فیلتر شنی فایبرگلاس و FRP
- فیلتر شنی استیل
- فیلتر شنی فلزی و گالوانیزه